YANIKLAR:
Yanıklar güneş yanığı gibi sadece ciltte kızarıklık yapmışlarsa 1.derece. Su toplamışlarsa veya deri soyulmaları olmuşsa 2.derece. Cilt tamamen yanmış ve cilt altı dokulara kadar ulaşmışsa ( ağrısız, deri bütünlüğü kaybolmuş, sert ve koyu bir yanık tabakası mevcut) 3.derece yanıktan söz edilir. Fotoğrafta görülen sarı/beyaz renkli alan da 3.derece yanık alanına örnektir.
Özellikli yanıklar yüz, boyun, genital bölge, el ve ekstremitelerin çepeçevre yanıklarıdır. Yanık etkenine göre ise: 1- Sıcak teması ile 2- Kimyasal hasarla 3- Elektrik akımı ile oluşan yanıklar mevcuttur.
Yanıklarda musluk suyu ile ilk müdehalenin ardından yanık derecesine göre işlem yapılır. 1.derece yanıklarda ağrı kesici ilaç alınır ve uyuşturucu kremler uygulanır. 2.derece yanıklarda su toplayan deri bebek şampuanı ile yıkanarak patlatılır ve canlılığı kaybolmuş deriler temizlenir. Gümüşlü yanık merhemi ile kapatılır. Gümüşlü yanık merhemi yoksa antibiyotikli bir pomad ile de pansuman yapılabilir. En kısa sürede acil servise başvurulmalıdır. Plastik cerrahi tarafından ileri tedavi verilebileceği unutulmamalıdır. 3.derece yanıklar genellikle ameliyatla tedavi edilirler. Ekstremite yara ve yanıklarında kalp seviyesinin üstünde yükseltme önerilir.
Etkin bir tedavi yapılmayan veya yarım kalan hastalarda eklem kontraktürleri ve buna bağlı fonksiyon kayıpları görülebilir. Ayrıca yanık yaraları üzerinde geç dönemlerde (10 yıldan uzun) cilt kanserleri görülebilmektedir. Bu alanlarda oluşan kanserler kötü seyirlidir, ancak cerrahi ile çok kolay ve yeterli tedavi sağlanabilmektedir.
Yanık pansumanı nasıl yapılır:
Gerekli Malzemeler:
1-Bebek şampuanı
2-Gümüşlü krem (Silverdin, Silvamed…gibi)
3-Yıkama için sünger, pamuklu bez veya pamuklu/yumuşak lif
4-Yarayı kapatmak için gazlı bez veya temiz bir örtü
5-Yarayı sarmak için rulo gaz, elastik bandaj veya yarayı içine alabilecek çorap tarzı bir koruyucu
6-Makas ve Flaster (gerekli ise)
Hazırlanışı:
Eski pansuman açılır. Pansuman açılırken ıslatılabilir. Doktorunz aksini söylememişse bebek şampuanı ile yıkanır.
Musluk suyu ile durulanır. Artık yara pansuman için hazırdır.
Bolca krem alınıp tüm yaraların üstü kalın bir tabaka şeklinde kapatılır.
Steril gazlı bezler veya örtü ile krem kapatılır. Bu kremin akmaması ve istenen bölgede kalarak etkisini o bölgede sürdürmesi içindir. Krem akmayacak bir bölgede ise açık bırakılabilir.
Örtüyü yerinde sabitlemek için rulo gaz, elastik bandaj veya çorap benzeri bir şey kullanılabilir.
Yanık bölge kalpten yüksekte ve damarlar katlanmayacak şekilde tutulur.
Yara infeksiyon kapma tehlikesine sahipse özel antiseptik solüsyonlar ve ilaçlar da eklenebilir. Buna hekim karar vermelidir.
DONMA
Donma da tıpkı yanık gibi etki eder. Donan doku aniden ısıtılmamalıdır. Açık havada veya 36,5 °C sıcaklıkta ısıtılmalıdır. Havlu, battaniye gibi bir şeyle sarılması uygundur.